MIFING THURUK I

                    H. Ngurthansanga

                                

 

Greek mifing Labor Montaine Liberi  a kha a fin em avangin a hming hre lo khawvelah an awm lo vang an ti hial thin. Hriat loh a nei lo a ni ang a, an ti thin a. Tuifinriat thuk zawng a hria a, vana arsi zatte, van thengreng zauzia te pawh a hre vek a. Zawhna reng reng, a chhanna a hriat loh zawh tur hria khawvelah hian an awm lo an ti bawk thin.Khawvel mihringte rilruin a suangtuah phak chinah zawhna a chhhan theih loh thil pahnih chiah a awma,chungte chu ‘Pathian hi tu siam nge’ tih leh ‘Hun hi eng tikah nge a tawp ang’ tihte hi a ni an ti hial thin a ni.

 

A hming hi Greek zawlnei ropui, Puithiam hnathawkin a bik taka a phuahsak a ni nghe nghe. Chuvang chuan a hming awmzia pawh hi a ropui sa hrim hrim a. ‘Tlang sang ber chip a thu, engkim chhuk zawnga en a, engkim hretu’ tihna emaw, ‘Engthil mahin a tihbuai phak loh hriatna tlangsang a nih chu’ tihnate a ni. 

 

Pu Montaine-a hun lai vek hian Khawchhak tawpa thliarkar pakhatah mi taima em em mai, a taimakzia khawvela mi zawng zawngte hriat a awm ve bawk a. A hming chu Nippon Saki-a a ni a.

 

A dik tak chuan Labor Montaine Liberi-a pawh hian thil hriat loh chu a nei ve  teh meuh mai a. Hriat loh a nei a ni tih hi miten an hriatpui lo zawk a ni a. Engkim mai hi mite aia hre hmasatu nih a duh avangin a hriat lohte pawh a chhanna hre turin a zawnga, ram hla tak takah pawh a zin thin. Nippon Saki-a chanchin a lo hriat pawh chuan a rilru a luah hle reng a. Taimakna thuruk hi eng nge ni? tih zawhna hi tu emaw tak chuan an la rawn ngaihtuah thleng pha ang a,tu emawin a rawn zawh hunah a chhanna a lo hriat si loh chuan hei leh chen a hmingthanna hi a tlahniam thei dawn tih a hre reng a. Chuvang chuan a chhanna a hriat thuai a ngai a ni. A hriat theih dan tur chu kawng khat a awm a, kawng dang reng reng a awm lo. Khawchhak tawp, thliarkara mitaima Nippon Saki-a ngei chu han hmuh a ngai a ni tiin a inngaihtuah a.A hmu tur chuan amah ngei chu a thawk  chhuak ta   a.

 

Nippon Saki-a hmu tur chuan tuifinriat zauah chuan lawngin a inkhalh lut a. Hun rei tak a thang hnuah khawmual a chuang chhuak leh a, khawmual inpharh zaupui maiah chuan tlangsang tak tak te a lawn liam a, ngawdur thim mup maite pawh a paltlang zel a. A karah thlaler ramrod zau tak leh lung khawkrawk hmunte a pal tlang zel hnu chuan tuipuiah bawk lawngin a inkhalh lut leh a. Hun leh ni a liam a, kum khat aia rei mah a thang hnu chuan Nippon Saki-a chenna thliarkar an tih chu a thleng ta hram a.

 

Chu thliarkarah chuan putar lutuak var vo tawh pakhat hovin hmeichhia leh mipa tam takin hna an lo thawk suau suau a. A han hawi vel a, mit tlin tawk thlai chi hrang hrang- a rah ei chite, a zung leh a hnah ei chi te, a par mawi tak tak te, thing mak danglam tak, damdawi a tana tha fahran maite chu a tlinm hmur mai a. Chu mai pawh chu a la ni ta lo cheu. Thlai awm lohna ram hring dup tlangpangah chuan ran rual an lo tla sup sup bawk. Thliarkara mi chengte chuan lungawi leh hlim hmel tak hian hna an thawak suau suau mai a ni.

 

A mi hmuhte hnenah chuan Greek mifing Labor Montaine Liberi-a a nih thu leh Nippon Saki-a thu a hrilh a.Mite chuan Pu Nippon Saki-a hnenah chuan an hruai nghal a. Nippon Saki-a chuan Greek mifing Labor Monatine Liberi meuh amah hmu tur a a lokal chu mak a ti hle a. Inngaitlawm takin a hmaah a kuna, chibai a lo buk a.Pu Montaine “Zawhna a tak zawh che ka va duh em, chhan tlak loh a nih lem loh chuan min chhang la ka ti ma nge” a lo ti a. Montaine Liberi-a chuan a remti tih entir nan a lu a bu nghut nghut a.

 

Nippon Saki-a chuan “Nang miropui, Greek mifing Labor Montaine Liberi meuh helai thliarkar khawhar takah hian engti turin nge i lo kal chu le” a ti a.

 

Montaine Liberi-a chuan “A ni tak e, ka lo kal chhan chu zawhna pakhat nangmah chauhin a chhanna dik tak min hrilh thei tih ka hriat chian a awm a, chumi chhanna chu i hnen atang ngeia hriat duhin ka lo kal a ni e” a ti a.

 

Nippon Saki-a chuan “Mifing Montaine-a hriat loh, hriat bik ka neih awm reng reng ka hre lo ve. Engpawh ni se, i zawhna chu eng nge a nih reng reng le, tawngkama sawifiah theih a nih ngai chuan min han hrilh ve phawt mai teh khai” a ti leh a.

 

“Kei hi Greek mifing, Labor Montaine Liberi-a ka ni e, tiin khawvelah ka hming a thang chhuak a. Chutiang chiah chuan khawvel deng chhuak khawp a mi taima i ni a, i hnenah, i awka ngei atangin TAIMAKNA thuruk hi hriat ka duh a ni” tiin Montaine Lberi-a chuan a chhang a.

 

Nippon Saki-a chuan mak tih hmel takin “E khai, taimakna thuruk vawngtu ka nih ka hre reng reng hlei nem. Kei leh ka nupui fanaute hian ei tur kan mamawh a, kan mamawhte hmu tur chuan hnathawh a ngai tih bak engmah hriat ka nei lo, chuvang chuan hna hi ka thawk mai a ni. A, kan sawi belh leh hlek ang e, mihring hian ei tur bakah chenna tur in te, silh leh fen tur te pawh kan lo mamawh a, chutiang zawng zawng nei tur chuan hnathawh a ngai a ni tih ka hre bawk. Tin, keimah anga hnathawk ve thei lo, mi tam tak khawvelah hian an awm a, chung mite chu ka theih chin chinah ka thawh kep an ngai tih ka hre bawk tak e” a ti a.

 

Labor Montaine Liberi-a chuan Nippon Saki-a hmaah chuan a bawk khup a, “Ngawi teh, kei hi khawvel pumpui a mifing ber Labor Montaine Liberi-a an tih chu ka ni ngei mai tak a. Mahse, hmaihmaah Pu Nippon Saki-a ka hmu che a, i awka ka han hriat hian mifing ka lo ni hauh lo mai tih ka inhmu thiam ve dawn dawn ta niin ka hria e. Mifing dik tak chu nangmah ngei hi i lo nih zawk hi le” ati ta a.

 

Nippon Saki-a chuan a kaitho a, “Chutiang chu a nih ngai chuan nangmah hi khawvela mi ‘TAIMA BER’ i ni zawkin ka hria e. Hetiang chhanna ho tak hre tura i rawn kalna - tuifinriat, tlangsang leh vur ram te, thlaler zau pui leh lung khawkrawk hmun te, ngawpui thim chhah mup te i rawn paltlang zawng zawng ka han ngaihtuah hian kei chuan ka peih ve lo reng reng. Hetiang zawng zawng paltlang a helai thliarkar te reuh te rawn zawng chhuaktu chu nangmah i ni a, chuvangin a mi taima ber chu i ni teh meuhin ka hria e” a ti ve thung a.

 

Labor Montaine Liberi-a chuan, “Eng pawh chu ni se, miten mifing min lo tih ve thinna thinlung atang hian thil tlemte chu ka hrethiam ve ngei alawm. Chu hriatthiamna atang chuan, hei leh chen ka rawn kalna chhan hi ka taimak vang a ni lova, ka chapo em vang a ni zawk tih ka hria e. Tin, mifing ni lovin mifing anga lan ka duh vang pawh a ni tel bawk. Nang chuan i tih tur dik tak i hria a, nghak khawtlai lovin i ti nghal a. I zarzotu mi tam tak te chu i kiangah tlai leh puar takin an awm a, an thla pawh a muang ngei a nih hi. Chuvangin, nang khawvel a mifing ber Pu Nippon Saki-a, hmai hmaah ka hmu che a, ka biak theih che avangin ka lawm em em a ni. Nun awmzia leh finnathuruk dik tak chu ka hmuin ka hre ta a, lawm takin ka chenna Greek ramah chuan ka kir leh tawh ang e” a ti a. Nippon Saki-a leh midangte chu chibai a buk a, lawngah chuangin a kir leh ta a ni.

 

A kir lehna lamah kumkhat chuang zet a thang leh hnu chuan Greek ram chu a thleng leh ta a. Mite chuan finna zawng a rammu mifing Labor Montaine Liberi-a chu nasa takin an lo lawm a. Finna thuruk tam tak a rawn hawn ngei a an rin avangin pangpar thi leh amah zawnna tur nen an lo hmuak mup mup a. Mahse, Pu Montaine Liberi-a chuan pangpar thi chu a awrh duh lova, zawn an tum pawhin a duh hek lo. Ring takin, mi zawng zawng hriat turin a au va, “Greek rama ka u leh nau zawng zawng te u, kei Uicho, hriatna tlemte nen hmai zangthal a fehchhuak kha, khawchhak tawp thliarkar te reuh te atangin ka lu kai kunin ka lo haw a nih hi” a ti a. Khaw chhram hla tak atanga a rawn let leh hnua a   inthuamna thawmhnaw tlawm takte a inngaitlawm em em hmelte leh a thusawi avangte chuan mite chuan mak an ti hle a.

 

Athen thingtlang khaw te reuhteah chuan  In chhe te a sa a, a hual chhuakin thlai chinna leh ran vulhna tur ram a ruahman a. Chutah chuan nun awmzia leh finna tak tak chu ngawi rengin mite a zirtir ta a. Hun eng emaw chen hnuah chuan Athen thingtlang khawte takte ni thin kha Greek ram khawpui berah a lo chang ta a, Greek mifing tam takte chawrchhuahna a lo ni ta a. Kum za engemaw zat a lo liam hnu chuan Greek Philosophy ril puipui leh Greek Mythology thawnthu mak leh ngaihnawm tak tak te chu hriatthiam tumin khawvel hmun hrang hrangah miten an zir ta mup mup mai a nih hi.

 

Khawchhak thliarkar tam tak infinkhawm a cheng – ‘Japanese’ an tih Nippon Saki-a thlahte chuan Nippon Saki-a leh Labor Montaine Liberi-a te intawn dan chanchin chu thawnthuah an la in hrilhchhawng zel a. Tun thleng hian an ni chuan, “Khawthlang tawp atangin mifing Labor Montaine Liberi-a chu, ni chhuahna ramah a lo kal a, finna meipui a hmu a, a fawhkai nen an ram lamah a haw leh a, an ramah chuan a mei fawhkai hawn chu a chhem nunga, meipui a chhep” tiin an la sawi thin.